Ik ben Linde, 26 jaar oud, en mijn jarenlange vrijwilligerswerk voor Chikara bracht me twee jaar naar Siem Reap, Cambodja. Nu ben ik terug in Nederland. Deze overgang biedt een unieke kans om beide landen te vergelijken: wat kunnen we van elkaar leren, waarin blinken we uit en waar liggen onbenutte kansen? Of is het stiekem een persoonlijke zoektocht welk van deze twee werelden nu beter bij mij past…
Er zijn verschillende lessen die ik in Cambodja heb geleerd en mezelf heb gezworen mee te nemen naar Nederland. Lessen waarvan ik wist dat het moeilijk zou zijn ze te behouden eenmaal terug in onze Nederlandse cultuur.
In Cambodja bestaat een normale werkweek uit 48 uur; zij werken 6 dagen per week. Daarnaast heeft niemand een vaatwasser en stofzuiger en de meesten hebben ook geen wasmachine. Dat betekent dus dat de vaat met de hand wordt schoongemaakt, de kleding met de hand wordt gewassen en het huis met een bezem wordt geveegd. Je kan zelf wel raden dat dat veel langer duurt dan op een knopje drukken dat het hele proces voor je in gang zet. En al dat handwerk moet gebeuren in de avonden en op die ene vrije dag in de week. En ja, ook zij willen sporten, sociale contacten onderhouden en voor naasten zorgen. Of voor de community, zoals de Chikara studenten doen in het weekend met het organiseren van workshops op basisscholen. Je zou verwachten dat Cambodjanen regelmatig klagen dat ze druk zijn. Niets is minder waar. Ik heb nog nooit een Cambodjaan horen zeggen dat ze ‘busy’ zijn.
Als ik dan naar het thuisfront (Nederland) belde, was bijna iedereen altijd druk. Druk met een werkweek van 40 uur (of minder), sociale activiteiten, en technologische apparaten die de huishoudelijke taken uitvoeren. Het begon aan me te vreten. Druk zijn leek wel in de Nederlandse cultuur te zitten. Maar hoe druk ben je eigenlijk nog als iedereen zogenaamd druk is? En wanneer ben je dan écht druk? Is druk zijn ook niet subjectief? In Nederland heeft 20% van de werknemers tussen 15 en 74 jaar oud burn-out klachten. De cijfers liegen er dus niet om dat Nederlanders zich in ieder geval (te) druk voelen. Toch vind ik dat Cambodjanen daadwerkelijk drukker zijn, maar ik hoorde hen dus nooit klagen over drukte. Ik nam me voor dat ik nooit meer zou zeggen dat ik ‘druk’ ben, want zo druk als een Cambodjaan zou ik in mijn Nederlandse leven nooit worden.
Een aantal maanden terug in Nederland en actief in het werkende leven (actief is een synoniem voor druk die ik zojuist heb opgezocht), betrap ik mezelf erop dat ik steeds vaker moeite heb om het woord druk niet in de mond te nemen. Ook in mijn vragen aan anderen. Vooral bij collega’s val ik snel terug op: ‘Hoe gaat het? Druk?’ of ‘Druk bij de klant, of niet?’. Vaak nog wel met de vervolgvraag: ‘Leuk druk of te druk?’. Nog erger is dat ik het er soms zelf uit flap. Dan zeg ik zelf, met of zonder aanleiding, dat ík druk ben. Onmiddellijk daarna corrigeer ik mezelf, met een schuldgevoel: ‘Ik heb genoeg te doen’ of ‘Ik hoef me niet te vervelen’ of ‘Wel leuk druk, hoor!’, en dat meen ik dan ook. Ik weet niet of de eerste twee zinnen veel beter zijn dan het verboden woord gebruiken, maar ik vertik het. Ik ben veel, maar niet druk.
Laatst schoof ik weer eens aan bij het zondagse ontbijt bij mijn ouders en zei ik: ‘Ik kom volgende week weer naar huis want ik heb het gevoel dat ik jullie weinig zie.’ Toen zei mijn vader: ‘Je hebt ook een druk bestaan’. Een levendig bestaan ja, maar dat heb ik tenslotte aan hen te danken. Dan is wat tijd vrijmaken en samen doorbrengen wel op zijn plaats, niet? ‘Het gaat om prioriteiten’, repliceerde ik mijn vaders verklaring.
Ik denk dat ik mag stellen dat een gemiddelde Cambodjaan meer tijd kwijt is aan huishoudelijke activiteiten en voor ons voor de hand liggende zaken. Water komt uit de kraan en hoef je niet uit een put te halen. Kleding gooi je in de wasmachine en hoef je niet met de hand te wassen. Een Nederlander heeft dus gewoon meer tijd, meer uren voor eigen invulling. De volgende keer als je ergens ‘geen tijd’ voor hebt, waar je wel tijd voor zou willen maken, ga dan eens na hoe dat nou komt. Heb je ergens anders te veel tijd aan besteed? Wil je te veel? Waar ben jij ‘druk’ mee? Wees je ervan bewust dat heel veel mensen op deze aardbol niet de luxe hebben voor invulling van eigen tijd maar dat best zouden willen. Zij klagen er niet over omdat ze misschien niet beter weten. Een mens hoeft zich niet schuldig te voelen omdat het meer tijd heeft dan anderen, maar een verantwoordelijkheid voelen om die tijd dan ook goed in te vullen is niet misplaatst.
Waardeer tijd. Maak wat van die tijd. Voor jezelf en voor een ander.
